İnsanlara mutlu olmayı öğretebilir misiniz? Para ya da başarı mutluluk getirir mi? Neden bazı insanlar, diğerlerine göre daha mutludur? İnsanlığa ilişkin bu yaygın ve temel sorular yakın zamana kadar psikologlar tarafından nispeten göz ardı edilmiştir.

Pozitif psikoloji bireylerde ve gruplarda olumlu duygulara, erdemli davranışlara ve optimum performansa neden olan etmenleri ve süreçleri araştırır. İlk soru dizisi, mutluluğun tanımı ve ölçütleriyle ilgilidir. İkincisi, neden bazı grupların böylesine mutlu ya da mutsuz olduğu; üçüncüsü ise mutluluğu arttırmak için bireyin ne yapması (ya da yapmaması) gerektiğidir.

Mutluluk nedir? Kimi zaman iyi olmakla, halinden memnun olmakla, huzur ve tatmin duygusuyla tanımlanır. Yaşamdan memnun olmakla ya da psikolojik sıkıntı bulunmamasıyla ilgili görülür. Akış halinde olmak, mutlu olmak demektir.

Mutluluk bir işe yarar mı?

Elbette! Araştırma kanıtlarına göre, bağışıklık sistemleri de güçlü olduğundan mutlu kişiler mutsuzlardan daha sağlıklı ve uzun bir hayat sürer. İşlerinde daha başarılı olma ve daha iyi sosyal ilişki kurma eğilimi gösterirler. Diğerlerinden daha çekicidirler. Mutsuz kişilere göre kendileriyle daha barışıktırlar ve her türden aksilikle daha iyi baş ediyor görünmektedirler. Mutlu kişiler daha yerinde karar verir ve daha yaratıcı olma eğilimi taşırlar. Mutsuz kişilerse tehlike ve başarısızlık işaretlerine karşı tetikte bekleyerek zamanlarını ve enerjilerini boşa harcıyor görünürler, bu da onları tüketir.

Mutlu olmayı öğrenmek

İnsanların mutlu olmak için yapabilecekleri basit birçok şey vardır:

1- İlki, başarıyı mutlulukla karıştırmamaktır.

2- İkincisi kendi hayatının ve programının kontrolünü eline almaktır.

3- Mutlu davranışlar sergilemeniz (gülümsemek, iyimser, candan davranmak) başkalarının size farklı yaklaşmasını sağlar, mutluluk hormonunu tetikler ve kendinizi gerçekten de mutlu (ya da daha az mutsuz) hissedersiniz.

4- Yetenek ve tutkuları geliştirecek işler ve boş zaman etkinlikleri yaratmak da çok yararlı olur.

5- Düzenli egzersiz yapmak, düzenli uyumak ve sağlıklı yemek insana iyi hissettirir.

6- İlişkilere zaman ayırmak ve özen göstermek mutluluk açısından iyidir. Yani annenizle, partnerinizle ya da arkadaşınızla geçirdiğiniz güzel ve kaliteli zaman dilimleri fark yaratacaktır.

7- Başkalarını onaylamak, yardım etmek ve inanç sahibi olmak da mutluluğu arttıracaktır.

Mutluluğa dair safsatalar

Araştırmacılar mutluluğun doğası ve kaynağına ilişkin birtakım görüşler sıralamışlardır. Aşağıda, yaygın olarak inanılan ama aslı astarı olmayan bu safsatalardan bazıları yer almaktadır.

– Mutluluk, başınıza gelen olayların niteliğine ve niceliğine bağlı bir şeydir.

– İnsanlar, eskisine göre daha mutsuzdur.

– Ciddi fiziksel engelleri olanlar daima mutsuzdur.

– Hayatın baharındaki gençler, yaşlılardan daha mutludur.

– Çocuklar evli çiftlerin mutsuzluğunu giderir.

– Çok para kazanmak insanları uzun vadede daha mutlu kılar. (Yapılan araştırmalar ihtiyaçtan fazla gelen paranın, mutluluğa bir katkısı olmadığını göstermiştir.)

– Genelde erkekler, kadınlardan daha mutludur.

– Mutluluk peşinde koşan mutluluğu kaybeder.

Pozitif psikoloji odak noktasını, kişisel zayıflıkları araştırıp onları düzeltmek ya da değiştirmekten, güçlü yanların ve meziyetlerin incelenmesine kaydırmaktadır. Amacı, gerçek mutluluğu ve iyi yaşam sürmeyi destekleyerek sağlığı da desteklemektir. Hem popüler yazarlar hem de araştırmacılar için pozitif psikolojiye giriş kapsamında, güçlü yanlar ve değerler listelenmeye çalışılmıştır.

– Bilgelik ve bilgi _ yaratıcılık, merak, açık fikirli olmak, öğrenme sevgisi, bakış açısı.

– Cesaret _ yüreklilik, sebat, dürüstlük, dirilik.

– İnsanlık _ sevgi, nezaket, sosyal zeka.

– Adalet _ vatandaşlık, adillik, liderlik.

– Ilımlılık _ bağışlayıcılık ve merhamet, edep ve tevazu, kendine hakim olmak.

– Aşkınlık _ güzelliği takdir, kadir bilme, umut, mizah duygusu, ruhanilik.

Pozitif psikoloji ekonomistlerin, teologların ve iş çevrelerinin de ilgisini çekmeye başlamıştır. Bir disiplin olarak giderek hız kazanmakta ve insanın mutluluk halini incelemeye devam etmektedir.